Akt własności i problemy z uprawomocnieniem

Stwierdzenie nabycie własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego

Po szczegółowej analizie przedstawionego przez Pana stanu faktycznego sprawy oraz przesłanej przez Pana dokumentacji, idąc za właściwie wskazanymi przez wójta gminy informacjami, stwierdzić należy, iż dalsze Pańskie działania w niniejszej sprawie powinny opierać się na przepisach ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1982 r. Nr 11, poz. 81), a to właśnie z tego względu, że, jak wskazuje wójt w swoim piśmie, mimo wydania posiadanej przez Pana decyzji o uwłaszczeniu, decyzja ta nie stała się ostateczna wobec braku jej odbioru w wymaganym czasie przez Pańskiego ojca.

Zgodnie zatem przepisem art. 4 wspomnianej ustawy „uchyla się ustawę z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91), z tym że pozostaje w mocy nabyta na jej podstawie własność nieruchomości oraz związane z tym nabyciem skutki prawne określone w art. 5, 6 i 8-11 tej ustawy. Rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia na podstawie tej ustawy własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności tych nieruchomości przekazuje się sądom”.

W dalszej części ustawy, zgodnie z art. 5 § 1 „nabycie własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego stwierdza sąd w postępowaniu nieprocesowym. Ten sam tryb postępowania stosuje się w sprawach o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności nieruchomości”.

Ponadto § 3 stanowi, że „w postanowieniu stwierdzającym nabycie własności nieruchomości sąd określa według zasad obowiązujących w przepisach o księgach wieczystych położenie, obszar oraz osobę właściciela nieruchomości, a jeżeli dla nieruchomości jest założona księga wieczysta lub zbiór dokumentów — oznaczenie księgi lub zbioru. Ponadto sąd w postanowieniu tym określa wysokość, sposób i terminy spłat albo orzeka o zwolnieniu od obowiązku spłaty należności, a gdy nabycie nastąpiło w związku z zawartą umową o dożywocie — stwierdza powstanie prawa dożywocia”.

Natomiast stosownie do treści § 4 „postępowanie w sprawach wymienionych w § 1 jest wolne od opłat sądowych”.

Co istotne, zgodnie z przepisem art. 6 § 1 powołanej ustawy „prawomocne postanowienie sądu, stwierdzające nabycie własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego, stanowi podstawę do ujawnienia nowego stanu własności w księdze wieczystej oraz w ewidencji gruntów i budynków”.

Nabycie własności nieruchomości rolnej w drodze uwłaszczenia

Wskazać również należy, iż nabycie własności nieruchomości w drodze uwłaszczenia następowało z mocy prawa i nie było uwarunkowane przeprowadzeniem żadnego postępowania. Odpowiednie postępowanie konieczne jest jedynie w celu ustalenia, że własność nieruchomości rolnej została na mocy omawianej ustawy nabyta. Orzeczenie stwierdzające ten fakt nie jest zatem orzeczeniem tworzącym prawo, a jedynie potwierdzającym istnienie prawa.

Powyższe stanowisko potwierdza orzecznictwo. W postanowieniu Sądu Wojewódzkiego w Koninie z siedzibą w Słupcy z 07.07.1976 r., sygn. akt I Cz 273/76, wskazano:

„Rolnik nabywający z mocy art. 1 ustawy z dnia 26.10.1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych własność gospodarstwa rolnego staje się jego właścicielem z dniem wejścia w życie tej ustawy tj. z dniem 04.11.1971 r. Ponadto śmierć rolnika po wejściu w życie cytowanej ustawy a przed wydaniem aktu własności ziemi na podstawie jej art. 1 nie ma wpływu na nabyte już przez niego prawo własności gospodarstwa rolnego. W takim wypadku rolnik może rozporządzać w testamencie tym gospodarstwem rolnym i w chwili jego śmierci spadkobiercy stają się właścicielami tego gospodarstwa”.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że obecnie w celu uregulowania spraw związanych z własnością przedmiotowej nieruchomości konieczne jest złożenie przez Pana stosownego wniosku do sądu w trybie art. 4 omawianej ustawy.

We wniosku należy wskazać dane personalne i adresy uczestników postępowania – osób zainteresowanych wynikiem postępowania, w szczególności poprzedniego właściciela nieruchomości lub jego spadkobierców. Konieczne jest również wskazanie dowodów (np. świadków) na okoliczność samoistnego posiadania nieruchomości. Należy również przedstawić sądowi posiadaną przez Pana decyzję, co z pewnością znacząco uprości całe postępowanie oraz je przyspieszy.

Niezbędnym dokumentem jest aktualny odpis z księgi wieczystej lub zaświadczenie, że nieruchomość nie posiada założonej księgi wieczystej. Potrzebne może być złożenie aktualnego wypisu z ewidencji gruntów oraz kopii mapy ewidencyjnej zaopatrzonych w klauzulę, że są przeznaczone do dokonywania wpisów w księgach wieczystych oraz zaświadczenia z właściwego urzędu gminy, że nieruchomość nie była przedmiotem ostatecznie zakończonego postępowania uwłaszczeniowego w postępowaniu administracyjnym (w tej sytuacji wystarczające powinno być otrzymane przez Pana pismo wójta gminy).