Agresja męża wobec żony a rozwód

Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia”.

Po analizie stanu faktycznego opisanego przez Panią stwierdzam, że Pani córka może domagać się rozwodu z winy jej małżonka. W pozwie rozwodowym, jaki zamierza Pani córka złożyć w sądzie, mus wskazać, że żąda orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy męża. Wyłączność winy jednego z małżonków oznacza, że po jego stronie występują zawinione przyczyny rozkładu, a po stronie drugiego takich przyczyn brak.

Okoliczności sprawy, takie jak pobicie córki, awanturowanie się i wszczynanie kłótni, znęcanie się psychiczne i fizycznie, wyzywanie, zaniedbywanie obowiązków wobec małżonki i wobec rodziny mogą być powodem orzeczenia o winie męża w rozkładzie pożycia małżeńskiego.

Należy pamiętać, iż przy uzależnieniu od alkoholu ważną rolę w dochodzeniu do trzeźwego życia odgrywa pomoc osób najbliższych alkoholika, a wśród nich szczególnie drugiego małżonka (art. 23 K.r.io.). Ze względu na drastyczność zachowywania się małżonka uzależnionego od alkoholu nie można – na płaszczyźnie prawa i konkretnych okoliczności sprawy – wymagać od drugiego małżonka dalszego pożycia z nim, jeżeli sprzeciwia się temu dobro rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci stron (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.11.2001 r., sygn. akt I CKN 428/00, niepubl.).

W pozwie Pani córka powinna opisać wszystkie ważne fakty, który świadczą o zachowaniu Pani zięcia w stosunku do Pani córki, od kiedy w ich małżeństwie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (wygaśnięcie więzów uczuciowych, fizycznych, gospodarczych). Powinna Pani córka przedstawić bardzo szczegółowo sytuację w jej małżeństwie.

Trudnością w sprawie orzekania o winie może być udowodnienie tego, że jedno z małżonków jest wyłącznie winne rozkładu pożycia małżeńskiego. Aby sąd orzekł rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków, Pani córka jako występująca z takim żądaniem musi przedstawić dowody, na których podstawie sąd będzie w stanie ustalić, że mąż jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego.

Dowodami w sprawie mogą być prócz jej zeznań także zeznania innych osób. Świadkami w sprawie mogą być osoby, które naocznie uczestniczyły w awanturach i kłótniach i innych zachowaniach wskazujących na znęcanie się psychiczne i fizycznie męża nad córką. Takimi świadkami mogą być np. członkowie rodziny, ale większą wiarygodność mogą mieć osoby niezwiązane emocjonalnie z Pani córką, np. sąsiedzi, znajomi.

Jeżeli na skutek zachowania Pani zięcia interweniowała policja, jako dowód można zgłosić notatki policyjne dotyczące interwencji. Jeżeli ma on założoną „Niebieską Kartę”, to należy to wskazać w uzasadnieniu pozwu. Jeżeli małżonek nie łoży na utrzymanie rodziny, przepija swoje dochody, nie alimentuje Pani córki ani dzieci, to ta okoliczność również będzie miała znaczenie w sprawie. Sądy rozpatrujące sprawy o rozwód przyjmują jako środki dowodowe np. nagrania audiowizualne.

Jeżeli posiada Pani córka małoletnie dzieci (a z treści pytania wynika, że tak), dowodem w sprawie może być opinia Regionalnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego (działają przy sądach okręgowych), w której będzie wskazany negatywny wpływ męża na dobro dziecka.

Orzekanie lub nieorzekanie o winie któregoś z małżonków (obojga małżonków) ma znaczenie przede wszystkim dla obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami. Zgodnie z art. 60 § 1 K.r.io. „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.

Natomiast jeżeli jedno z małżonków zostało uznane za wyłącznie winne rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku (art. 60 § 1 K.r.io.).

Pozew rozwodowy składa się w sądzie okręgowym, wydziale cywilnym, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym ma jeszcze miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. W braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a gdy i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda (art. 17 § 1 pkt 1 i art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego).

Opłata sądowa od pozwu (od ewentualnej apelacji pobiera się nową opłatę) w sprawie o rozwód jest stała i wynosi 600 zł (art. 26 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) niezależnie od liczby rozpraw.

Po uprawomocnieniu się wyroku sąd winien jeszcze ponadto zwrócić wpłacającemu połowę uiszczonej opłaty od pozwu o rozwód w przypadku orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie (art. 79 ust. 1 pkt 3b ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Jeżeli Pani córka jako strona wnosząca pozew rozwodowy nie będzie w stanie uiścić opłaty za złożenie pozwu bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, wówczas można zwrócić się do sądu o zwolnienie z kosztów sądowych. Wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych należy złożyć wypełniony formularz o stanie rodzinnym i majątkowym. Sąd, przed którym ma się toczyć postępowanie w sprawie o rozwód, może zwolnić z kosztów postępowania w całości, w części lub zwolnić tylko z wpisu stałego.